Foça ya 10 km. kala yol kenarında yükselen bu kaya anıt mezarı, yarı yontulmuş şekildedir. Pers etkisinde inşa edilen yapı Lykia- Lydia geleneğinde inşa edilmiş olup, M.Ö.4. yüzyıla tarihlenmektedir.
Taş Kule ya da Taş Ev olarak adlandırılan bu mezar anıtı, Foça nın doğusunda Foça- İzmir karayolunun 7. kilometresinde Eski İzmir yolunun ve Geç Osmanlı dönemine ait bir köprünün yanında yer alır. Antik çağda da yol buradan geçmekteydi. Anıta en yakın büyük yerleşim yeri Phokaia dır.
Monoblok masif bir tüf taşı kütlesinin oyulması ile oluşturulmuş bu anıt mezar, Ionia da Persler e ait tek eserdir. Persler in Sardes i almasından (İ.Ö.547) hemen sonra, General Harpagos un komutasındaki Pers ordusunun Phokaia yı ele geçirme sürecinde (İ.Ö.546) yapılmış olmalıdır. Bu mezar anıtı üzerinde çalışmış birçok bilim adamı, yapıyı çok daha geç tarihlere verir. Anıt Anadolu ve İran geleneğinde Batı Anadolulu ustalar tarafından oluşturuldu.
Alt bölüm anıtın ana gövdesidir. Üst bölüm ise kübik bir biçime sahiptir. Yapının çatısına ait olan üst kütle ile alttaki ana gövde arasında 35-42 cm yüksekliğinde dört basamak bulunur. Bu basamaklar ön yüzde yoktur. Kübik üst kütlenin üzerindeki daha küçük boyutlu basamakların yalnız biri korunmuştur. Yukarı doğru küçülerek yükselen anıt, piramitleri anımsatır. Alt bölümün ön yüzünde sahte kapı bulunur. Sahte kapı bir cenaze motifidir. Anadolu da Roma döneminde oldukça yaygındır. Mezarın sembolik bir girişidir. Genellikle yaşamdan ölüme bir geçiş olarak yorumlanır.
Sahte kapının üzerindeki süslemeler Ionia ve Lydia sanatında da görülür. Bu kapı üzerindeki detaylar İran da Pasargadae daki Kyrosun mezarında ve Süleyman Zindanı diye anılan ateş tapınağı ile Nakş-i Rüstem deki ateş tapınağında da karşımıza çıkar. Ancak İran daki örnekler Phokaia daki mezardan daha geçtir. Sahte kapı üzerindeki yaprak dizisi profilinin İ.Ö. 530 lara doğru yapılmış olduğu kabul edilen Kyros un mezarındakine büyük benzerlik göstermesine karşın, daha az gelişmiş bir profil olduğu açıktır. Bu nedenle Pers Mezar Anıtı profilinin gelişim süreci, 10-20 yıl daha erken bir tarihi gösterir. Phokaia örneği İran daki örneklerin prototipidir. Kyros önce Phokaia daki mezarı Sardes te iken yaptırmış, daha sonra da Pasargadae da kendi mezarını inşa ettirmiş olmalıdır.
Taş Kule ya da Taş Ev olarak adlandırılan bu mezar anıtı, Foça nın doğusunda Foça- İzmir karayolunun 7. kilometresinde Eski İzmir yolunun ve Geç Osmanlı dönemine ait bir köprünün yanında yer alır. Antik çağda da yol buradan geçmekteydi. Anıta en yakın büyük yerleşim yeri Phokaia dır.
Monoblok masif bir tüf taşı kütlesinin oyulması ile oluşturulmuş bu anıt mezar, Ionia da Persler e ait tek eserdir. Persler in Sardes i almasından (İ.Ö.547) hemen sonra, General Harpagos un komutasındaki Pers ordusunun Phokaia yı ele geçirme sürecinde (İ.Ö.546) yapılmış olmalıdır. Bu mezar anıtı üzerinde çalışmış birçok bilim adamı, yapıyı çok daha geç tarihlere verir. Anıt Anadolu ve İran geleneğinde Batı Anadolulu ustalar tarafından oluşturuldu.
Alt bölüm anıtın ana gövdesidir. Üst bölüm ise kübik bir biçime sahiptir. Yapının çatısına ait olan üst kütle ile alttaki ana gövde arasında 35-42 cm yüksekliğinde dört basamak bulunur. Bu basamaklar ön yüzde yoktur. Kübik üst kütlenin üzerindeki daha küçük boyutlu basamakların yalnız biri korunmuştur. Yukarı doğru küçülerek yükselen anıt, piramitleri anımsatır. Alt bölümün ön yüzünde sahte kapı bulunur. Sahte kapı bir cenaze motifidir. Anadolu da Roma döneminde oldukça yaygındır. Mezarın sembolik bir girişidir. Genellikle yaşamdan ölüme bir geçiş olarak yorumlanır.
Sahte kapının üzerindeki süslemeler Ionia ve Lydia sanatında da görülür. Bu kapı üzerindeki detaylar İran da Pasargadae daki Kyrosun mezarında ve Süleyman Zindanı diye anılan ateş tapınağı ile Nakş-i Rüstem deki ateş tapınağında da karşımıza çıkar. Ancak İran daki örnekler Phokaia daki mezardan daha geçtir. Sahte kapı üzerindeki yaprak dizisi profilinin İ.Ö. 530 lara doğru yapılmış olduğu kabul edilen Kyros un mezarındakine büyük benzerlik göstermesine karşın, daha az gelişmiş bir profil olduğu açıktır. Bu nedenle Pers Mezar Anıtı profilinin gelişim süreci, 10-20 yıl daha erken bir tarihi gösterir. Phokaia örneği İran daki örneklerin prototipidir. Kyros önce Phokaia daki mezarı Sardes te iken yaptırmış, daha sonra da Pasargadae da kendi mezarını inşa ettirmiş olmalıdır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder